Futbolun kara lekesi: Cinsiyetçilik

İtalya'da 5. lig seviyesinde mücadele eden Agropoli ve Sant’Agnello takımları 23 Mart günü karşı karşıya geldi. Maçın iç ve dış basında günlerce konuşulmasına sebep olan söylem ise daha başlama vuruşu olmadan yapıldı. Yayıncı, CanaleCinqueTv’de yorumculuk yapan Sergio Vessicchio, maçta çizgi hakemi olarak görev yapan Annalisa Moccia’nın sahada olması hakkında “iğrenç” yorumunu yaptı. “Kulüplerin yüz binlerce euro harcadığı bir ligde, bir kadını maç görevlisi olarak görmek iğrenç bir şey. Federasyonun böyle bir şey yapması bir şaka, futbol sahasında utanç verici bir durum.” dedi.

Durum yeteri kadar kötü değilmişçesine, cinsiyetçi hakaretleri tepki çekince açıklamalarına Twitter hesabından devam etti. “Şahsen, kadınların futbolda hakemlik yapmasını pek çok nedenden yanlış buluyorum, bu yüzden düşüncelerimi doğruluyorum.” diyerek eleştirilerini pekiştirdi. Vessicchio, bu yorumları yapmasının ardından birden söylemlerini değişti. CRC radyosuyla yaptığı röportajda “Yanıldım, aptalca bir şey yaptım. Kendimi çok kötü ifade ettim. Yayın canlıydı ve söylediklerimi geri alamadım. Saçmaladığımı ve bunun sonuçları olacağını hemen fark ettim.” diyerek özür diledi, asıl federasyonu ve sistemi eleştirmeye çalıştığını söyledi. Çalıştığı kanal CanaleCinqueTv ise konuyla ilgili yorum yapmadı.

28 yaşındaki çizgi hakemi Annalisa Moccia, sahalara Polisportiva Santa Maria 1932 - Virtus Avellino maçıyla döndü. Maç öncesinde yaşanan bu cinsiyetçi aşağılama olayı yüzünden Cilento Belediyesi ve yerel kuruluşlar, hakemden çiçeklerle özür diledi. Kadınlar Dünya Kupası’nda görev yapmak üzere seçilen ve Doha’da hazırlık yapan kadın hakemlerden de Moccia’ya destek geldi. “Hakem olduğumuz için gururluyuz” ve “Annalisa’nın yanındayız” diyerek meslektaşlarına destek oldular. Cinsiyetçi aşağılamalarına devam ettiği tweet’lerini kaldıran Vessicchio, tüm bu destek ve özür haberlerini twitter hesabından paylaştı.

İtalya yakın zamanda bir başka cinsiyetçilik olayıyla daha gündeme geldi. 1982 Dünya Kupası’nı kazanan kadroda yer alan, şimdilerde sıklıkla İtalya ulusal kanalı Rai’de futbol yorumculuğu yapan Fulvio Collovati, “Kadınların taktik konuştuğunu duyduğumda midem kalkıyor.” dedi. Bu yorum o anda hem seti hem de ardından ülke gündemini karıştırdı. “Maçın nasıl gittiğini konuştuklarında tamam, ama taktikleri erkekler gibi anlayamazlar.” sözleri üzerine futbolun içindeki pek çok kadın, 61 yaşındaki eski defans oyuncusuna tepki gösterdi. Dünya Kupası’nda takımın başında olacak olan İtalya Kadın Milli Takımı Teknik Direktörü Milena Bertolini, Collovati'nin sözleri için "İlkel bir kafa yapısını gösteriyor.” dedi. Inter Milan kaptanı Regina Baresi, bunları duyduğundan beri midesinin kalktığını söyledi.

Collovati tepkiler üzerine Twitter üzerinden kadınların duygularını incittiyse özür dilediğini ama onu tanıyanların kadın dünyasına ne kadar saygılı olduğunu bildiklerini belirtti. Fakat bu özür işe yaramadı ve gazeteler “Futbol cinsiyetçi mi?” tartışmasına eğilirken Rai, Fulvio Collovati’yi 3 hafta kadar tüm televizyon ve radyo yayınlarından uzaklaştırma kararı aldı.

Cinsiyetçilik; gazetecilerden futbolculara, hakemlerden yorumculara futbolun içindeki kadınların sürekli karşılaştığı bir sorun. Kadın hakemlerin hem spikerlerden hem futbolculardan gördüğü ayrımcılık da ne yazık ki ilk değil. Bunun örneklerinden sadece birini, 2011 yılı Ocak ayında oynanan Wolves-Liverpool karşılaşmasında çizgi hakemi olarak görev yapan Sian Massey-Ellis yaşamıştı. O zaman 25 yaşında olan ve daha kariyerinin ikinci Premier Lig maçına çıkan Ellis hakkında, yayıncı Sky Sports spikerleri Richard Keys ve Andy Gray, kuralları bilmediğine dair cinsiyetçi aşağılamalarda bulunmuşlardı. Kadınlar ofsayt kuralanı bilmez.” gibi yorumların da olduğu yayını Sky Sports kabul edilemez bulup özür dilemişti.

Bundesliga’nın ilk kadın hakemi olan Bibiana Steinhaus ile o dönem Almanya İkinci Futbol Ligi takımlarından Fortuna Düsseldorf'ta forma giyen Kerem Demirbay arasında 2015 yılında yaşanan olay da hâlâ hafızalarda. FSV Frankfurt-Fortuna Düsseldorf maçında Kerem Demirbay ikinci sarı kartla oyundan atılınca, o dönem 2. Bundesliga maçlarını yöneten Steinhaus’a "Erkek futbolunda kadınların işi olmadığını düşünüyorum" demiş, sonrasında bu sözleri yüzünden özür dilemişti. Bu olay sebebiyle beş hafta oynamama cezası alan Demirbay’ın, gönüllü olarak kız çocukları arasında yapılan bir maçı yönetmesi gerekmişti.

Kadın futbolcu ve hakemlerle ilgili haber arşivi taradığımızda ya ayrımcılık haberleri ya da hâlâ en güzel futbolcular-hakemler galerileriyle karşılaşmaya devam ediyoruz. Cinsiyetçiliğin çok yoğun görüldüğü futbol ortamında, bu yaşanan olaylarla ilgili Türkiye’nin ilk FIFA kokartlı kadın hakemi Lale Orta’ya görüşlerini sorduk:

"Spor evrenseldir ve dil, din, ırk, cinsiyet ayrımı olmaksızın herkese aittir. Dünyanın bir ucundan diğer ucuna gittiğinizde futbol oyunu, çocuklardan başlayarak hemen herkesi kendi sihrinin içine alır. ‘Futbol erkek oyunudur’ algısı ile yapılan yanlış değerlendirme ve yaklaşımlar, insanların ırkçılığa varan söylemlerde bulunmasına yol açabiliyor. Birçok ülkede kadınların ırksal, etnik, dinsel ya da sınıfsal kökenleri; onları bu tarz kötü muamelelerin hedefi durumuna getirmekte. Kadınlar dünyanın birçok ülkesinde ekonomik, sosyal ve siyasal açıdan erkeklerle eşit hak ve koşullara ne yazık ki sahip değiller. Hem toplumsal yaşamda hem de aile içinde istismara ve önyargılı davranışlara maruz kalmaktalar. Bunların doğal sonucu olarak da sahada görev yapan kadın hakemler aşağılayıcı bir tarzda tartışma konusu yapılabiliyor. Çünkü futbol, kafatasçı spikerler tarafından erkeklere ait olarak kabul ediliyor. Maçı yöneten hakem gibi spikerin de her konuda objektif olması gerekir. Maç spikerlerinin yorumları ırkçılık, ayrımcılık gibi konular üzerine asla olmamalı. Kadın–erkek eşitliği, herkes için temel bir hak ve demokrasi için gerekli bir değer niteliğindedir. Bu hakkın hayata geçirilmesi için kanunen tanınmasının yanı sıra yaşamın her alanında etkili uygulanmasına ihtiyaç var. FIFA ve UEFA’nın son zamanlarda üzerinde önemle durduğu en önemli konu saygı. Futbolda herkes birbirine karşı saygılı olmak zorunda. Yaşamın her alanında olması gerektiği gibi…”

Hazırlayan: Betül USTA