Copa America'nın zoraki misafirleri: Katar ve Japonya

Futbol tarihinin en eski uluslararası turnuvası olan Copa America’nın 46’ncısı, önümüzdeki gece Brezilya’nın ev sahipliğinde başlıyor. Japonya ve Katar, bu seneki turnuvanın çok uzun bir yol kat ederek Güney Amerika satıhlarına ayak basacak olan konukları. Japonya 1999’un ardından ikinci kez bu turnuvaya katılırken, Katar ise ilk kez Copa America’da yer alacak. Japonya’nın 2011 yılında da Copa America’ya katılması planlanmıştı ancak o dönem ülkede yaşanan deprem ve tsunami felaketleri söz konusu planı sekteye uğratmıştı. Konunu bir diğer ilginç yönü, bu iki takımın Asya Kupası finalinde boy göstermiş olmaları. Bu iki ülkenin Brezilya’da tekrar karşı karşıya gelme ihtimalleri var.

Copa America’nın diğer turnuvalara nazaran farklı bir sistemi mevcut. Güney Amerika kıtası takımlarının yer aldığı bu turnuvaya, kıtada bulunan üç ülke dahil olmuyor. Surinam, Guyana ve Trinidad & Tobago hem kültürlerinin Karayipler’e daha yakın olması hem de ulaşımın daha ucuz olması nedeniyle CONCACAF (Kuzey, Orta Amerika ve Karayipler Futbol Federasyonu) üyesi ülkeler. Bunun sonucu olarak Copa America’ya katılabilecek ülke sayısı 10’la sınırlı kalıyor. Ancak federasyon, 10 takımlı bir turnuvanın yeterince rekabetçi olmadığını düşündüğü ve daha fazla ülkenin katılımıyla daha iyi bir organizasyon yapmak istediği için 1993’te iki konuk takım çağırma kararı aldı. Böylece 12 takımlı, dörder takımdan üç gruplu formata geçiş yapıldı. Bu sebeple, her turnuva zamanı düzenli olarak başka kıtalardaki ülkeler Copa America’ya davet ediliyor.

Turnuvanın 2019 edisyonunun, altı konuk takımın katılımıyla 16 takımdan oluşturulması planlanıyordu. Hatta İspanya ve Portekiz’in de turnuvaya davet edilmesi gündemdeydi. Bu ülkelerin asırlar önce kıta üzerinde bıraktığı izler düşünüldüğünde, bu durum makul bir senaryo olarak görülüyordu. Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı. İspanya ve Portekiz’e, Avrupa Şampiyonası elemeleri ve Uluslar Ligi’nde oynayacakları maçlardan dolayı resmi bir teklif yapılamadı. Böylece iki konuk takımın katılacağı formatın tekrar uygulanmasına karar verildi. Çağrıya olumlu cevap veren ülkeler ise Japonya ve Katar oldu.

Davet edilen takımlardan istenilen, yayın haklarından paylarını alarak turnuvayı daha rekabetçi bir hâle getirmeleri. Ancak teorik olarak kulağa hoş gelen bu durum, içinde bir de risk barındırıyor. Diğer bir deyişle turnuvanın konuk takımı, bu misafirliğin sınırlarını zorlayabilir. Zira farklı bir kıtadan Copa America'ya katılan bir takımın, bu turnuvayı kazanarak Dünya Kupası’na doğrudan katılım hakkı elde etme imkânı var. Söz konusu senaryo şimdiye kadar gerçekleşmemiş olsa da daha önce iki kez buna çok yaklaşıldı.

Birinci örnek, 1993 yılından. 12 takımlı formatın ilk kez uygulandığı 1993 Copa America'ya Kuzey Amerika ülkeleri Meksika ve ABD davet edilmişti. Meksika gösterdiği iyi performansla finale kadar yükseldi. Fakat Güney Amerikalılar için kurtarıcı olarak ortaya çıkan Arjantinli Gabriel Batistuta, kupanın başka bir kıta ülkesine yâr olmasını engelledi. Güneyliler için ikinci riskli an ise 2001 yılında yaşandı. "Olağan şüpheli” Meksika yine finale kadar çıktı. Bu sefer ev sahibi Kolombiya’ya kaybettiler ve kupa yine ait olduğu yerde, Güney Amerika’da kaldı.

Meksika dışında federasyonu gerilime sokan sürpriz bir ülke daha var: ABD. 1993’te galibiyet alamadıktan sonra, 1995’te gelen daveti tekrar kabul edip yarı finale kadar ulaştılar. ABD'liler, turnuvayı dördüncü olarak bitirdiler.

Günümüze kadar her turnuvaya davet edilen ABD, 2007’den bu yana daveti kabul etmiyor. Yerel ligleri MLS’in takviminin turnuvayla çakışması, isteksizliklerinin birincil sebebi. Copa America’nın 100. yılı için özel olarak düzenlenen turnuvaya ev sahipliği yaparak bir istisnaya imza atan ABD'yi yakın bir gelecekte Copa America’da görme şansımız oldukça düşük gözüküyor.

2019 Copa America, Asya Kupası finalistlerinin katılımıyla birkaç saat sonra start alacak. Konuklar Katar ve Japonya, kâğıt üstünde diğer takımlara göre daha zayıf kadrolara sahipler ve turnuvada favori değiller. Fakat futbol sürprizlere açık bir oyun. Bu iki ülke, yapacakları sürprizle futbolseverleri heyecanlandırıp, federasyon yetkililerini üzebilirler.