Dopingte yeni trend “Gen Dopingi”

Sporda doping ile mücadele dört bir koldan sürdürülse de tam anlamıyla doping kullanımının önüne geçilemiyor. Doping, sporun başını ağrıtmaya devam ediyor. Doping, sporcu, kulüp ve ülke için prestij kaybına neden olsa da dopingin yeni uygulamaları literatüre girmeyi sürdürüyor.

Üsküdar Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Görevlisi Yrd. Doç. Dr. Korkut Ulucan “Nanodoping” ve “Gen Dopingi”nin yeni uygulamalar olduğunun altını çiziyor. Sporda doping kullanımının önüne geçmek için spor bilimcileri olarak kendilerine önemli görevler düştüğünü belirten Ulucan, sporda şimdi gen dopingi riskinin olduğunu kaydediyor.

Gen-Kart’la önlenebilir
Gen dopingine karşı korunmanın mümkün olduğunu vurgulayan Yrd.Doç Dr. Korkut Ulucan en garanti yolun Gen-Kart olduğunu sözlerine ekliyor. Yrd.Doç.Dr. Ulucan;

“Sporcuların genetik yapılarını içeren gen-kart' larının olması kullanımı engelleyecektir. Böylece gen dopingi yaptığı iddia edilen sporcuların, eldeki DNA örneklerinin analizi ile gen dopingi yapıp yapmadıkları açığa çıkacaktır. Yine bazı genetik varyasyonlar da sporculara sanki doping yapmış izlenimi vermektedir. Genkart uygulaması ile bunun da önüne rahatlıkla geçilebilecektir.”

Yanıltıcı dopingi de ortaya çıkarır
Yrd.Doç.Dr. Ulucan, çevresel faktörlerin de bazen sporcuyu doping yapmış durumuna sokabileceğini söylüyor.

“Bazı besinler veya ilaçlar sporcularda bazı değişikliklere neden olabiliyor bu da onları doping yapmış durumuna sokabiliyor. Örneğin DNA üzerindeki metilasyon profili gibi. Bu durumlar da sporcuların DNA bankalarındaki örneklerinden saptanarak değişikliklerin doping maddesinden değil, çevresel faktörlerden olduğu anlaşılabilecektir.”

Milli sporcularımızın Gen-Kart’ları çıkarılmalı
Gen dopingine ilişkin bu uyarılarda bulunan Ulucan, önümüzdeki olimpiyatlar için milli sporcularımızın DNA bankalarının oluşturulmasının gerekliliğine vurgu yapıyor. Ulucan; böylece olası suçlamalara karşı savunma hakkı kazanılabileceğini belirtiyor.

Gen dopingi nedir?
Gen dopingi, tedavi edilemeyen genetik hastalıklarla mücadelede kullanılan gen tedavisi yönteminin sağlıklı kişilere uygulanmasıdır. İlk gen tedavisi ABD’de 1990’da uygulandı. Bu tedavi yönteminin sağlıklı kişilerde uygulanarak sağlıklı kişilere gen aktarılması ise gen dopingidir. Tıpkı hastalarda kullanılan yapay steroidlerin sağlıklı sporcularda kullanılması gibi. Dünya Doping Ajansı (WADA), gen dopingini 2003 yılında “Hücrelerin ve genlerin tedavi dışı kullanımı’ olarak tanıyarak listesine aldı.